W przypadku pacjentów leżących czy długotrwale unieruchomionych może dochodzić do powstawania odleżyn. Co jest przyczyną tego problemu? Jakie czynniki zwiększają ryzyko wystąpienia odleżyn i w jaki sposób leczyć uszkodzone tkanki?
Co sprzyja powstawaniu odleżyn u pacjentów leżących?
Odleżyny u osób obłożnie chorych powstają przez długotrwały ucisk skóry i tkanki podskórnej, najczęściej wywierany przez wystające elementy układu kostnego. Do ich występowania przyczynia się również działanie sił ścierających. Niekorzystne czynniki utrudniają prawidłowe krążenie krwi i prowadzą do obumarcia komórek, martwicy tkanek oraz tworzenia się owrzodzeń. Mogą powstawać trudno gojące się, otwarte rany.
Czasem wystarczy parę godzin bez ruchu, aby powstały odleżyny. O ile zdrowe osoby mogą swobodnie zmienić niewygodną pozycję w razie ucisku i dyskomfortu, o tyle pacjenci leżący mimo odczuwanego bólu mają problem z samodzielnym zmienieniem położenia ciała. Problem wynika z ograniczonej sprawności ruchowej, niedowładu czy bycia nieprzytomnym. Szczególnie duże ryzyko występowania odleżyn pojawia się w przypadku pacjentów niedożywionych. Mają oni bardzo cienką tkankę podskórną, co zwiększa ryzyko otarć i ucisków.
Odleżynom sprzyjają też zła przemiana materii, miażdżyca, cukrzyca, choroby układu oddechowego i otyłość (zwiększona masa ciała wywiera duży nacisk na tkanki). Z powodu maceracji skóry na powstawanie martwicy tkanek narażeni są również chorzy niepanujący nad oddawaniem moczu i kału. Ryzyko powstawania odleżyn zwiększa też podeszły wiek pacjenta leżącego.
Leczenie odleżyn
Leczenie odleżyn jest procesem długotrwałym i trudnym, dlatego warto zapobiegać problemowi, zanim się pojawi. Preparaty takie jak krem, balsam czy maść na odleżyny pozwolą zadbać o skórę obłożnie chorego, ograniczając ryzyko powstania martwicy tkanek. Wspomniane środki mogą też przyspieszać gojenie lżejszych ran i wspierać regenerację uszkodzonych komórek. Preparaty mają jednak przede wszystkim działanie ochronne. Składniki zawarte w maściach czy kremach (np. witaminy i alantoina) wspierają naturalną warstwę hydrolipidową naskórka, co zapobiega tworzeniu się odleżyn. Preparaty sprawdzają się w pielęgnacji skóry pacjentów leżących i pomagają zapobiec obumieraniu tkanek. Maści mogą zapobiegać też zakażeniom bakteryjnym i grzybiczym, a także wspomagać regenerację ewentualnych uszkodzeń.
Leczenie odleżyn powinno przebiegać pod nadzorem lekarza. W przypadku ran żółtych stosuje się opatrunki hydrokoloidowe albo dekstranomery. Rany czerwone wymagają użycia opatrunków hydrofibre czy alginianowych. Czarne odleżyny leczy się żelem hydrokoloidalnym albo hydrożelem. Podobnie postępuje się w przypadku ran różowych. O doborze opatrunków i częstotliwości ich zmieniania powinien zadecydować lekarz.
Zapobieganie odleżynom
Pacjenci leżący powinni być prawidłowo odżywiani (szczególnie ważne jest zapewnianie odpowiedniej ilości białka) i pielęgnowani. Należy regularnie oczyszczać skórę chorego i zabezpieczać ją maściami lub kremami ochronnymi. Osoby opiekujące się pacjentem powinny często zmieniać pozycję jego ciała i dbać o to, by prześcieradło znajdujące się na łóżku było równo rozłożone. W zapobieganiu odleżynom sprawdzają się również materace przeciwodleżynowe i specjalne poduszki, wałki i kółka odciążające miejsca narażone na powstawanie martwicy tkanek.
W leczeniu odleżyn u pacjentów leżących stosuje się maści, kremy oraz specjalne opatrunki dostosowane do rodzaju ran. W przypadku wystąpienia martwicy tkanek, otarć czy ran podatnych na zakażenia należy skonsultować się z lekarzem, który dobierze odpowiednie środki i metody postępowania. Warto pamiętać, że odleżynom łatwiej zapobiegać niż je leczyć, dlatego konieczne jest jak najszybsze wdrożenie profilaktyki przeciwodleżynowej.
Materiał partnera
